Mevr Roelvink-Nefkens

Onze 2e evacuatie-Zondag. We gaan om 8 uur naar de H.Mis bij de Paters. ’t Is er overvol. Ik hoor, dat Frans om 10 uur geweest is, dat vind ik prettig. Op onzen weg zien we tusschen Best en Liempde groote rookkolommen. ’t Is verder overal rustig.

Weer tijdens de H.Mis ontploffen er 5 granaten dichtbij. Ik hoorde ze eerst afschieten, ’t geschut staat dus niet zóó ver weg. Nellie is naar ’t dorp. In de Notel zijn ze menschen aan ’t ophalen om te spitten. Er moet een soort loopgravenlinie gemaakt worden. In de lucht is geen activiteit, wel wat heen en weer vliegen. Tegen 9 uur hangen er op verschillende plaatsen lichtkogels in de lucht. We verwachten iets. Op ’t kanaal zijn mitrailleurs over en weer aan ’t schieten, ‘t knettert flink. En ook ’t geschut achter ons is in actie, we hooren de granaten over ons heen gieren, maar ze komen ver weg, men zegt over ’t kanaal neer.

’n Prachtige najaarsmorgen! En de klok een uur terug, maar we doen er nog niet aan mee, want bij de Paters doen ze ’t ook niet, en anders raken we met de H.Missen in de war. Ondanks de voorteekenen van gisteren avond is er vannacht niets gebeurd en hebben we rustig geslapen. In plaats van klokkengelui worden we op tijd gewekt door de mitrailleurs. Bewonderen de schutters ook dezen heerlijken morgen? ’t Is nogal een fiksch gevecht, uit de richting Best-Liempde en niet zóó ver weg. Zouden de Engelschen over de spoorlijn proberen te komen? Volgens een radio-bericht zou de Engelsche Hoofdmacht in Bladel zijn en zich daar splitsen naar Tilburg en Eindhoven. Generaal Eisenhouwer zou de bevolking van Brabant moed en vertrouwen hebben ingesproken, dat dit gebied zoo belangrijk is in de

strategie; dus dat het in hoofdzaak om onze bevrijding gaat, en dit moet niet ten koste van menschen en materiaal gaan. Wanneer ze met Den Bosch en Tilburg den driehoek dicht maken, dan is onze bevrijding maar een klein kunstje, maar dat duurt nog wel enkele dagen. Dat is echter voor de Duitsche legerleiding geen bezwaar. Intusschen is ’t hier voor de burgerbevolking een verschrikkelijk afwachten en komen er dagelijks doode en gewonde burgers bij, om niet te spreken van de ellende, met zoozeer de honger, die de menschen ondergaan, bij elkaar gepakt in kleine en groote boerderijen en schuren en stallen. En je vraagt je af hoe ‘t moet gaan, wanneer we zóó den winter in moeten, terwijl het toch ’s nachts al steeds kouder begint te worden. Lieve Vrouwke, Lieve Vrouwke, sta ons toch bij, help ons! Maar de morgen, die zoo stralend begon, brengt pech. Hertha is weg (de hond, red.)! We zoeken en fluiten overal, maar zij is niet te vinden en ik geef ’t op. De mogelijkheid bestaat, dat ze alleen naar huis is geloopen, maar ik betwijfel ‘t; ’t is nog zoover van ’t dorp af. Ik krijg er kwaden zin om, nu bovendien tijdens mijn zoeken al ’t waschwater voor Annemieke verdwenen is. ’t Is Maandag: waschdag!! ’t Kost me even moeite, maar een doordringende aanval op onze toren bombardeert ook deze kleine speldenprik in mijn gemoed weg. Ik kleed Annemieke aan en ga een eindje met de kinderen wandelen, doch kom onderweg op ’t idee om Martha Heijms, die als zieke bij de Paters is ondergebracht, te gaan bezoeken. Onderweg staan we tweemaal stil om ’t beschieten van den toren te bekijken. ’t Gaat er verschrikkelijk oplos. Martha is erg blij met mijn bezoek. Om half één waarschuwt iemand met een verrekijker, dat er rook komt uit de kerk bij ’t kleine kleptorentje. Inderdaad bemerk ik ’t zelf met het bloote oog. Zou ’t werkelijk waar kunnen zijn? Waarachtig! Ik zie zelf een vlam omhoog schieten. Mijn Jezus, barmhartigheid! Spaar Uw woonsteden! Lieve Hemel, de vlammen worden grooter en grooter; ’t is ontzettend: onze prachtige, mooie, oude, trotsche kerk in vlammen! Wat een kostelijk bouwwerk en wat een kostbare inhoud gaat daar verloren! En toch, de toren staat er nog, er wordt op ’t oogenblik niet op geschoten. Na een uurtje meenen we, dat het dak van de kerk al is ingestort, want de vlammen worden minder en we zien geen kerk meer, alleen nog de toren met wat rook. Dan, om half drie een granaat, hij treft den toren in zijn hart en ziedaar: de sterke valt. ’t Grijpt ons allen aan: nooit, nooit zullen we dit sieraad terug krijgen. Een afschuw om opnieuw voor deze ellendige, niets ontziende oorlog. Welke partij heeft daar nu schuld aan? Mogelijk alle twee wel, maar ons onschuldige dorp moet er voor boeten. Kees Kemps met Pieter zijn naar den mulder en komen terug met Hertha en berichten uit ’t dorp. Gelukkig dat Hertha terug is. ’t is een pak van mijn hart. Zij was toch warempel naar huis geloopen!! Zij troffen Frans met Hertha aan bij de boterfabriek en hij gaf haar mee naar ’t Huufke terug. De kerk is heelemaal weg, niets is er van over dan ’t Maria- en ’t St. Odulphusaltaar, de beide beschermers van Oirschot en Best. Men heeft nog geprobeerd te blusschen en een en ander uit de kerk te redden, doch tijdens deze bezigheden is nog 1 persoon gedood en 1 zwaar gewond geraakt door granaatscherven. Om 6 uur zien we weer links van ’t overblijfsel van den toren een nieuwe brand. We weten nog niet wat dit is. Op Spoordonk is vanmiddag de boerderij van Piet Bos afgebrand. En dan komt om 7 uur bericht, dat Morselare in Best geheel en met al z’n évacuees moet ontruimd worden. ’t Is hun door de Duitschers aangezegd, dat ze naar Boxtel en Oisterwijk moeten gaan. ’t Wordt een vlucht van ’t een naar ’t ander, zonder meenemen van goederen, geheel overgelaten aan de goedheid van anderen. Dan komt het gerucht, dat ook Oirschot totaal ontruimd moet worden. ’t Gaat op een ramp gelijken. Waar moeten we met 8 à 900 man naar toe? En hoe met zieken, kinderen en ouden van dagen? De bron, waar ’t vandaan komt, is niet betrouwbaar, maar op ’n onmogelijkheid lijkt ’t niet. Ik wacht in ieder geval eerst de komst van Frans af en vertrouw op O.L.Heer. Als de nood ’t hoogst is, is de redding ’t meest nabij. We bidden een extra Wees Gegroetje om moed, uitkomst en vertrouwen. In de Notel is nieuw artilleriegeschut aangekomen. Zou mijn beredeneering van vanmorgen niet juist zijn? De fam. Kemps neemt vast maatregelen in verband met een mogelijk vertrek. Ze zijn er nog niet aan gewend iets achter te moeten laten, vooral Moeder wil alles meenemen en in veiligheid brengen. De fam. Smits en ook wij zijn daar reeds overheen, en wij kunnen er ons al bij neerleggen niets meer over te hebben dan hetgeen wij als practisch nut bij ons hebben. Maar misschien geeft O.L.Heer nog uitkomst. Intusschen blijven de bewoners en évacués uit Ronselaar, Driehoek, Aarle enz. voorbijtrekken, en voorspellen ons niet veel goeds. Pakken en op route. Evacueeren: vluchten of weggestuurd?

Tineke’s verjaardag! Meiske van 8 jaar. Wat worden onze kinderen al groot! ’t Is een dag geweest, die ze misschien haar leven nooit vergeten zal. Maar de herinnering aan deze dagen mag haar maken tot een sterke vrouw, volgens geheel de Wil van O.L.Heer, ook in tegenspoed met een opgewekt gezicht. Vrouw, in den vollen zin: alles voor allen. We gaan met ons drieën naar de Paters, extra voor Tineke en om nog eens extra Gods zegen over Oirschot en Best af te smeken. Onderweg gaat Vader Kemps terug, want ‘men’ zegt dat het evacueeren heusch moet. In de kapel komt Pater Overste ons vertellen, dat er geen H.Mis is, doch wel wordt de H.Communie uitgereikt en is er gelegenheid om te biechten. Ik had zóó gehoopt en vertrouwd op ’t Lieve Vrouwke, maar ben niettemin overtuigd dat Zij voor ons zorgt en ook deze maatregel goed voor ons moet zijn. Buiten de kapel tref ik den Pater, die de bespreking heeft gehad met den commandant van ’t Snepseind. Volgens deze zou dit een strafmaatregel zijn tegen de Oirschotse bevolking. Er zouden afgesneden Tommies met hulp van inwoners weer bij de troepen gekomen zijn; anderen zeggen dat de ondergrondsche organisaties lichtsignalen hebben afgegeven. ’t Is voor mij zeker niet te controleeren. Maar ’t feit blijft: we moeten gaan, mogen vee meenemen. Alleen zeer ouden van dagen, zeer jonge kinderen, zwaar zieken en gebrekkigen met hun verzorgers mogen blijven. Is er dan voor hun minder gevaar? Bij Kemps is alles in rep en roer, ook de fam. Smits is aan ’t pakken en opruimen. Tante Jaantje en haar Zeeuwse évacués (alle drie samen 217 jaar oud) weten niet, wat te doen. Ik wacht af tot Frans komt en probeer rustig te blijven. De 2 Zeeuwse oudjes zullen probeeren onderdak bij de Paters te krijgen. Ze vertrekken en wij zien ze niet terug. Tante Jaantje gaat met de fam. Smits en Kemps naar Helvoirt en Cromvoirt, waar de getrouwde kinderen Kemps wonen. Als Frans komt, wordt besloten, dat ook wij naar Helvoirt gaan. Wij pakken mee, wat noodzakelijk is, moeten echter weer veel, wat kostbaar is, achterlaten, op hoop van zegen, dat we het terug vinden. We verwachten branden en stelen! Max wordt ingespannen, alles geladen, o.a. ook een geslacht varken. Van veel boerderijen staan de hokken en kooien open en koeien, varkens, konijnen, katten en honden loopen los langs den weg in den akker. Er moet en er gaat ook veel op, ook nog wat van ons. En om half twee vertrekt de stoet, na ’t achterblijvende vee nog eens extra van voer voorzien te hebben. Kees voorop met de kar, waaraan twee melkkoeien gebonden zijn, dan wij met trekkar, bolderwagen, Hertha, kinderwagen en wieg. En daarachter de fietsende families Kemps en Smits. We gaan een karrespoor dwars door den akker, zeer moeilijk begaanbaar, maar O.L.Heer is met ons en wij zijn allen moedig. Onderweg gieren de granaten over ons heen, we schrikken van ’t afschieten, dat zeer dicht bij ons gebeurt en hooren de ontploffingen aan de overzijde van ’t kanaal. Gelukkig blijft dit vuren onbeantwoord en een hartelijk gemeend : Dank U, Lieve Heer! is ’t waard, als we deze vuurlinie uit zijn. ’t Gaat langzaam vooruit, maar ’t gaat. De plaats van samenkomst is bij Okkersen in Spoordonk, de fietsers gaan vast vooruit. Na bijna 3 uur loopen komen we er en worden zéér hartelijk ontvangen. Besloten wordt, dat de fietsers doorgaan naar Helvoirt en de wagen met de loopers morgen verder gaat. We eten een boterham met pap en maken onze nachtlegers klaar. De heeren waken om de beurt in ’t stro bij de kar, want ook bij deze familie zijn veel soldaten ingekwartierd. Voor de dames worden peluws, kussens en dekens bij elkaar gezocht en verder op de grond gelegd. ’t Ziet er goed en verlokkend uit, want we zijn moe en gaan er bijtijds in. De fam. Okkerse heeft nieuwe tijd en we gaan er ook toe over.

We hadden zóó gehoopt eens flink uit te rusten en te slapen, maar er is weinig van gekomen. Op den weg was veel Duitsch verkeer, van en naar ’t front. Deze drukte is vermoedelijk ook de Tommies aan ’t kanaal opgevallen en ze namen de weg onder vuur. De boerderij van Okkerse ligt aan de weg en voortdurend sloegen de granaten links en rechts en voor en achter in. We kenden ’t liedje: afschieten, gieren, inslaan. Ik heb werkelijk veel schrik gehad, was dàn warm, dàn koud. Maar we bleven gelukkig gespaard, Lieve Vrouwke van den H.Eik was met ons. Als we opstaan beslist Frans, dat geprobeerd moet worden om de dos à dos (klein soort rijtuigje, red.) te halen, deze achter de kar te binden en dan zóó naar Helvoirt. ’t Lukt gelukkig en hij ziet meteen, dat de Duitschers reeds in onze kelder zijn geweest. In zijn haast heeft hij niet verder gekeken. Van de toren en de kerk is nog maar een zielige ruïne over. De kinderen, Tante Jaantje en ik gaan met nog wat bagage op de dos à dos. Nellie en Jet Smits zullen afgewisseld met Jan en Betsy Smits de 2 koeien naar Helvoirt brengen en de anderen fietsen vast door. En zoo wordt dan tegen 10 uur gestart. Gelukkig is ’t rustig, maar we zien op verschillende plaatsen de gaten, waar de granaten vannacht insloegen en dat is kort bij ons geweest! De ‘koeienhoeders’ gaan via Oisterwijk en wij gaan via Moergestel. Uit Tilburg komt ons allerlei volk met allerlei voertuig tegemoet om zooveel mogelijk te fourageren. Dan komt in de lucht wat activiteit, maar ’t is nog ver genoeg bij ons weg en ze zullen vanuit de lucht wel ’t verschil zien tussen een verhuizing of soldatengroep. We bereiken Moergestel, waar Burg.Schoepp uit Son zich bij ons voegt. Hij is uit Vught en Amersfoort ontslagen en wil naar huis. Maar hoe? In Oisterwijk ontdekken we V.d.Spijker, oudgijzelaar uit Best, en we raken Hr. Schoepp weer kwijt. We zien de vernielingen die de beschoten en in de lucht gevlogen munitietrein veroorzaakt heeft. Even buiten Oisterwijk maken we halt. Annemieke en Max moeten eten en drinken en wij verzetten ons eventjes. Wij blijven niet langer dan noodig en gaan spoedig verder via de rijksweg Tilburg-Den Bosch naar Helvoirt. Op deze weg zien we meerdere malen de verbrande resten liggen van uit de lucht beschoten voertuigen, waarbij ook vele bomen verbrandden en vernield werden. Ergens zien we heel hoog in de boom een heele soldatenjas hangen! In de weg veel gaten van de mitrailleurkogels en ook in de akkers erlangs. ’t Schijnt hier dikwijls flink gespannen te hebben. En dan draaien we linksaf naar Helvoirt, waarvan we de toren reeds zien. Nog eventjes en we zijn er! De ‘koeienhoeders’ zijn er al en komen ons met nog anderen tegemoet. De Zeer Eerw.Heer Pastoor A.v.Teeffelen is ook ter verwelkoming aanwezig. Zijn Eerw. heeft erop gestaan, dat de fam. Roelvink, dat is 7 man, bij hem in kwartier kwam. En wij hebben daar niets op tegen. Er wordt uitgespannen bij Frans Kemps en eerst wat gegeten. Martina zorgde voor heerlijke erwtensoep! Dan wordt afgeladen en er blijkt toch nog heel wat meegekomen te zijn. Frans gaat onze kamers bekijken en eens wat afspreken. We krijgen 3 kamers, maar daar nog niet lang geleden ook de geheele pastorie ontruimd moest worden, zijn deze kamers nog geheel onbemeubeld. Ik moet er zelf aan te pas komen om ’t met plaatsen van bedden te regelen. En dan betrekken we ons kwartier! Voor ’t eerst zit Helvoirt zonder licht en men beklaagt zich erg, maar wij lachen erom. En als er in de verte geschoten wordt, zegt men met een donker gezicht dat het iets dichterbij schijnt te komen. Maar wij kennen onze rust niet, nu de granaten niet meer over ons heen gieren en dicht bij ons uit elkaar slaan. Nu kan ik de kinderen laten spelen zonder op ’t eerste dreigen van gevaar te moeten letten om ze bijtijds in veiligheid te hebben. We gaan doodvermoeid en vroeg naar bed.

We hebben best geslapen! De rust heeft ons goed gedaan. De kinderen beginnen de weg in huis goed te kennen en voelen zich meteen op hun gemak. De boodschap komt, dat ’t Roode Kruis uit Helvoirt weggaat naar Loon-op-Zand. We proberen uit te maken of dit verband houdt met het front, maar daar weten we weinig van af. Frans gaat met nog enkelen naar Oirschot terug. Ze weten niet, of ze vanavond nog terug komen, want geprobeerd zal worden zoveel mogelijk vee in veiligheid te brengen. En intusschen gaan we ons hier in de pastorie wat beter installeren. Al onze koffers en bagage ligt door elkaar en we weten zelf

niet, wat en waar we iets inpakten. In de verte bemerken we iets van den strijd in Brabant. Als Frans bijtijds terug is, vertelt hij dat de overige koeien van Kemps nog present waren en nu onder de hoede van Kees bij Okkerse zijn ondergebracht. De varkens en ’t kalf waren verdwenen en de boerderij was bezet met Duitschers. Ook in onze achtergelaten spullen hadden ze reeds een kijkje genomen en meegenomen wat van hun gading was. De rest is bij de Paters ondergebracht, die ervan zullen gebruiken, wat ze noodig hebben. Onze paarden, schapen en varkens waren er nog, maar ’t huis was aan een nieuw onderzoek onderworpen geweest! Alle vleeschweck o.a. was verdwenen. Schade van granaat- of mitrailleurvuur had het verder nog niet gehad. Maar de kogels sloegen nog steeds dichtbij in. Frans vond in ’t dorp nog een getroffen Duitsche soldaat liggen, waarvoor hij hulp heeft gehaald. Nog enkele burgers zijn in hun kelders gebleven en vrijwel nog de geheele bevolking van Spoordonk. ’t Praatje ging, dat Jan Habraken, om ‘t niet willen geven van een kalf, gefusilleerd was en dat er 12 meisjes o.a. 2 van Willem Louwers, door de Duitschers meegenomen waren. Bevestiging kon hij niet hiervan krijgen. ’t Is verder voor ons een rustige dag geweest, maar we zijn blijkbaar nog niet heelemaal bekomen en verlangen vroeg naar ons bed

Na een rustige nacht worden we vroeg in de morgen gewekt door een zeer heftig artillerievuur en werkelijk niet zóó ver weg. ’t Is Eerste Vrijdag en we gaan allemaal naar de H.Mis. Daarna gaat Frans op oorlogsnieuws uit. Als hij terug komt weten we dat de Tommies 2 km van Breda en 5 km van Tilburg af zijn. Van deze omgeving werd niets gemeld officiëel, maar inwoners vertellen, dat Boxtel gevallen is en nu om Esch, dus dichtbij, gevochten wordt. We kunnen ’t niet gelooven. (..) We vernemen, dat er om de Dungensche brug gevochten wordt. In ieder geval is er in die richting een doorloopend artillerievuur en zijn de vliegtuigen zéér actief. Deze dag kenmerkt zich bijzonder door een geweldige activiteit, zoowel in de lucht als op ’t land, maar ’t is nog behoorlijk van Helvoirt verwijderd. In den middag komt er een ontelbaar aantal bommenwerpers overvliegen ; we zien ze heen en terug vliegen, ± 2 uur tusschentijd. En in dien tijd doen een viertal jagertjes zéér kortbij een aanval op een zeker doel, we vermoeden den rijksweg. We ondergaan een herinnering aan zoovele aanvallen. ’t Blijkt later, dat het gericht was op een aantal auto’s, die reeds 14 dagen langs de weg liggen en niet verder konden! En dan gaat het licht weer aan. Hemel, wat een weelde. Na ’t souper zitten we zelfs bij Pastoor op zijn kamer onze voeten te warmen bij ’t electrisch kacheltje. ’t Is een genot! En we voelen ons behaaglijk en ook moe na een flinken waschdag. Want eindelijk konden we ons nu eens verschonen en flink wasschen. Niet te laat zoeken we ons bed op, maar bespreken eerst ’t nieuws van den Philips zender.

Frans gaat met Frans S, en Pieter naar Oirschot. Ze zijn bijtijds op, daar zorgde het doordringende artillerievuur wel voor, waarvan de ruiten rinkelen. Maar overigens is ’t een vrij rustige dag. Alleen in de verte vernemen we iets van artillerie in de richting Tilburg, af en toe een kwartier zonder enkele onderbreking. In de lucht is weinig activiteit. ’s Middags ga ik ’t dorp in om nog wat te winkelen. ’t Is vreemd, dat konden we sedert drie weken niet meer doen, en intusschen zijn we ook al weer twee weken uit ons huis. Tegen 7 uur komt Frans uit Oirschot terug. ’t Dorp is uitgestorven, er zij ook haast geen Duitschers meer, en van den overkant van ‘t kanaal komt nog maar zeer weinig geschutsvuur. In huis was een Duitsch Roode-Kruis-soldaat, zéér bang. Onze matrassen waren in de schuilkelder bij Frans van Cuyck maar de soldaat zou zorgen, dat ze bij z’n vertrek weer in ons huis waren!! Vernield was er niets, op enkele weckflesschen na; de nog aanwezige weckflesschen waren wel opengetrokken. Bij Kemps was de boerderij weer leeg en voor zover na te gaan niet geplunderd. Bij de Paters was gebrek aan beddegoed en verschooning voor de oudjes. Geprobeerd zal worden hiervoor in Helvoirt wat goed bij elkaar te krijgen. En dan geeft de radio ’t nieuws: nog 1 km van Tilburg af. Hoerah!, ’t vordert toch. ‘Men’ zegt dat ze op Broekhoven zitten, dus tegen de stad aan. Van Breda en Den Bosch geen nieuws. Uit het land verder melding van overstroomingsgevaar vanwege de ondermijnde zee- en rivierdijken. ’t is

iets monsterachtigs wanneer dit inderdaad werkelijkheid gaat worden. Hongersnood kan nog met hulp uit vliegtuigen te keeren zijn, maar hiertegen is ’t hopeloos vechten. Alle Heiligen van Nederland, bescherm ons land, weest onze voorspraak!

Pappa’s verjaardag! Bijna twee jaar na zijn dood en nog steeds geen einde aan den oorlog. In de kapel van de Eerw.Zusters wordt voor zijn zielerust een H.M(is) opgedragen. Ik maak er zelf de intentie bij voor Mama en beider kinderen en kleinkinderen. Papa moet onze voorspreker zijn. (…) Tot elf uur hooren we geen vliegtuigen of geen geschut, we kunnen ons haast op vacantie wanen. Dan begint het in de verte te rommelen, ’t is in de richting van Tilburg. Later op den dag gaat het wat harder en hooren we ’t ook af en toe uit de richting Den Bosch. Maar ter plaatse bekenden meenen, dat het verder is dan Den Bosch, dus veronderstellen een omtrekkende beweging. ’s Middags gaan we met de fam. Kemps en Smits naar Cromvoirt toe. ’t Is een heerlijke wandeling en we hebben goed weer. In Cromvoirt trekt juist een colonne Duitschers en Oekraïners door, griezelig vieze, half wilde soldaten. Dan hooren we ´t geschut van Den Bosch nog wat duidelijker. Er zijn daar évacués uit St.Michielsgestel en Liempde. ´t Is anders een zeer vredig, landelijk dorpje. Engelien zit er buitengewoon netjes. Als we terug zijn is ´t meteen eet- en bedtijd voor de kinderen, Intusschen is er een heele stapel goed op de pastorie bezorgd. Kranig hoor, boven verwachting. Na ´t souper sorteeren we ´t goed en maken er drie pakken van, die morgen per fiets naar Oirschot gaan. Dan hooren we om 10 uur de rede van de Koningin in ´t Hollandsch, die Zij in het Engelsch tot het Engelsche volk gehouden heeft. ´t Komt neer op een bedankje voor de orde van de Kousenband, die de Engelsche koning aan H.M. verleend heeft. Vermoeid van ´t wandelen gaan we naar bed.

Frans vertrekt bijtijds naar Oirschot, voor ons is ´t wat later dag. De kapelaan brengt het eerste nieuws: de geallieerden zijn bij Tilburg teruggeslagen en zijn nu 7 km van Tilburg af. Officiëel is daar echter niets van bekend gemaakt. ’t Eenige officiëele nieuws is: Ossendrecht bevrijd, dus ook Putte en dat ze nog 1 km af zijn van de verbindingsweg Brabant-Zeeland. Bekend terrein voor Nellie! De lucht is zeer betrokken, af en toe zelfs regen. De oorlog staat stil, we hooren niets, nòch op ’t land, nòch in de lucht. Op ’t gemeentehuis moeten we geregistreerd worden. Men schat het aantal geévacueerden op ruim 100. Ik krijg bezoek van Mevr. De Jonge-Van Zwijnsbergen; zij inviteert op een kopje thee morgenmiddag. ’t Schijnt, dat enkele gezinnen naar Oirschot terug gaan, want er zouden geen Duitschers meer zijn en dus ook geen gevaar voor geschutvuur. Ik ben benieuwd, wat voor nieuws Frans hieromtrent meebrengt. Tegen zes uur komt weer geschut in werking. ’t Lijkt eerst dichtbij, maar later blijkt het toch verder weg te zijn. We krijgen ’t gevoel, dat het heelemaal niet goed gaat en hoe lang zal het nu nog duren? In ieder geval ligt Helvoirt gunstiger dan Oirschot, al weten we niet, wat ons nog overkomen zal. Ik verlang erg naar Oirschot terug, maar de kinderen voelen zich hier volkomen thuis. ‘t Is negen uur ’s avonds en de drie fietsers zijn nog niet uit Oirschot terug. Toen Frans vertrok zei hij wel: “vrijblijvende offerte” maar ik vind het toch niet prettig, als hij niet terugkomt. Ik maak me nog niet ongerust.

Frans en ook de anderen zijn niet thuis gekomen, en de fam. Kemps en Smits verwachten ze ook vandaag nog niet terug. ’t Zou mij tegenvallen, wanneer Frans vandaag niet terug komt! Ik krijg al heel vroeg bezoek van een Oirschotse ondergrondse verzetsstrijder , red.). Zijn vraag is, terug naar Oirschot of niet. Ik kan hem geen advies geven, maar vertel dat er nog een ondergr. terug gegaan is. Hij weet zelf zijn weg verder wel. ´t Is slecht weer, erg donker en regenachtig, wat het na 10 uur ook flink gaat doen. De kinderen zijn verplicht binnen te spelen, maar we hebben de groote huiskamer voor ons disponibel en ze amuseeren er zich uitstekend in. Er is weer geen elektriciteit, dus we hooren geen nieuws. Maar naar gelang ´t hoorbare geschut, is er niet veel verandering in, want af en toe hooren we veraf iets ontploffen en vliegtuigen hooren of zien we heelemaal niet. ´s Middags komt

kap.v.Gestel ons een bezoek brengen. Deze is ingekwartierd op de pastorie in Haaren. Zijn Eerw. was gisteren nog in Oirschot, maar weet er niet veel nieuws van te vertellen. Dan komt een Roode Kruis-soldaat met een brief van Breda en Tilburg. Hoera, weer opnieuw contact. Ze weten nog niet dat we in Helvoirt zijn. Ik ben in de gelegenheid nog een klein briefje mee terug te geven. De Fraters Montfortanen, van wie Frans Maandagmorgen een brief mee naar Oirschot nam, komen antwoord terughalen. Maar ik moet ze helaas teleurstellen, want Frans is nog niet terug. Eigenlijk verwacht ik hem vandaag ook nog niet, maar morgen komt toch zeker wel één van de drie met een berichtje. ´t Zou me anders heusch tegenvallen. Oorlogsnieuws is er verder niet. De regen zit er misschien tusschen, Als ik ´s avonds Hertha uitlaat, dan hoor ik in de richting Den Bosch nog wat geschutvuur.

De oorlog staat stil! ´s Nachts hooren we heelemaal niets meer en ook de radio weet blijkbaar niets te berichten. We gaan weer wasschen, wat Nellie op zich neemt, maar zonder elektriciteit. Zr.V.Son uit Den Bosch komt al vroeg naar haar familie uit Oirschot informeeren en ik weet er niets van af. Dan ga ik ´t goed nog maar eens opnieuw sorteeren en inpakken. Alles is door de war geraakt. Om half twaalf bemerk ik aan Hertha dat er iets bijzonders is en jawel, Frans is aangekomen met Pieter. Hij moet echter om 2 uur al weer vertrekken en is van plan nu voortaan in Oirschot te blijven. Ik vind het heelemaal niet prettig, maar ik weet, dat plicht bij hem boven alles gaat en we zullen maar hopen dat er geen front tusschen ons komt. Als hij weg is, ga ik met de kinderen naar de kapper, ´t wordt hoog tijd. In Oirschot is ´t nog steeds niet pluis, de weg blijft onder vuur, tengevolge waarvan er in de laatsten nacht weer 5 voltreffers op ´t Sportpark kwamen en ook verscheidene in Spoordonk. Frans slaapt met 12 man bij Smits in de kelder. Hij heeft het daar verder uitstekend. ´t Is in onze kelder niet meer uit te houden van de stank, die de bedorven inmaak verspreidt. In huis zijn alle laden en kasten omgekeerd en veel meegenomen, ik ben benieuwd hoe ´t er uitziet. Nog steeds schijnen patrouillerende Tommies over ´t kanaal te komen. Af en toe vindt men een neergeschoten Duitscher, maar verder ziet men zeer weinig menschen in ´t dorp. Dus ook daar staat de oorlog stil. Volgens de radio zou men in Zeeland opschieten, o.a. een landing bij Breskens en een oprukken in Zeeuws Vlaanderen. Maar hier beleven we vandaag niets. Tegen 4 uur krijg ik bezoek van Antoon (…). Ondertusschen komt ook Mej.v.Grinsven uit Helvoirt op bezoek op informatie naar de Carmelitessen in Oirschot. Ik kan haar enkele inlichtingen geven, die ik gisteren van kap. V.Gestel kreeg. Antoon klaagt over de stilte aan de fronten. Tegen de avond beginnen er wat vliegtuigen te komen.